فک پلاک چیست
زمانی که تصمیم به فروش خودروی خود میگیرید، دریافت پول و تحویل سوئیچ پایان ماجرا نیست. مهمترین بخش حقوقی معامله که امنیت شما را تضمین میکند، جدا کردن هویت شما از آن وسیله نقلیه است. بسیاری از افراد به دلیل ناآگاهی از اینکه فک پلاک چیست و چه اهمیتی دارد، دچار دردسرهای حقوقی بزرگی میشوند. پلاک خودرو دقیقا حکم کد ملی صاحب آن را دارد و تا زمانی که روی ماشین نصب است، تمام تخلفات، جرایم و حوادث به نام مالک پلاک ثبت میشود. در این مقاله قصد داریم تمام زوایای این پروسه اداری و حقوقی را برای شما روشن کنیم تا با خیالی آسوده خودروی خود را معامله کنید. پاسخ تمام سوالات شما از مراحل کار تا مشکلات حقوقی در اینجا آمده است.
فک پلاک چیست
برای اینکه بدانیم فک پلاک چیست، باید به ماهیت حقوقی پلاکهای انتظامی نگاه کنیم. پلاک خودرو وسیلهای نیست که متعلق به ماشین باشد، بلکه متعلق به شخصی است که مالکیت خودرو را در اختیار دارد. زمانی که خودرویی فروخته میشود، این پلاک باید از روی بدنه جدا شده و پلاک خریدار جدید جایگزین آن شود. به عمل فیزیکی جدا کردن پلاک قبلی و ابطال ارتباط سیستمی آن با مشخصات خودرو، فک پلاک گفته میشود.
این فرایند فقط یک تعویض ساده نیست؛ بلکه مرزی است که مسئولیتهای قانونی فروشنده تمام شده و مسئولیتهای خریدار آغاز میشود. اگر بخواهیم سادهتر بگوییم فک پلاک چیست، باید گفت که این کار حکم طلاق رسمی مالک قبلی از خودروی فروخته شده را دارد. تا وقتی این جدایی رخ ندهد، قانون شما را مسئول اعمال راننده جدید میشناسد. این عملیات لزوما باید در مراکز رسمی تعویض پلاک و تحت نظارت پلیس راهور انجام شود و هیچ توافق دستی یا بنگاهی جایگزین آن نخواهد شد.
بیشتر بدانید: مالیات پلاک به عهده کیست
مراحل انجام فک پلاک چگونه است؟
آگاهی از مراحل فک پلاک خودرو باعث میشود در روز مراجعه به مراکز تعویض پلاک، کار شما سریعتر انجام شود و سردرگم نشوید. اولین قدم که بسیار مهم است، دریافت نوبت اینترنتی است. شما نمیتوانید بدون نوبت قبلی وارد مراکز شوید. پس از دریافت نوبت، باید در ساعت مقرر به همراه خریدار و خودرو در مرکز حاضر شوید.
پس از ورود و دریافت قبض ورودی، مراحل به ترتیب زیر است:
شما باید به غرفه تعیین شده مراجعه کنید و پوشه مدارک را تحویل دهید. کارشناس حقوقی مدارک را بررسی کرده و در صورت تکمیل بودن، فرم بازدید فنی صادر میکند. در این مرحله نحوه فک پلاک در مراکز تعویض پلاک به این صورت است که افسر کارشناس عالی تصادفات، شماره شاسی، شماره موتور و اصالت اتاق خودرو را با مدارک تطبیق میدهد. این مرحله بسیار حساس است و اگر شمارهها مخدوش باشند، کار متوقف میشود.
پس از تایید افسر، نوبت به پرداخت هزینهها و خلافی خودرو میرسد. در نهایت، مجوز فک پلاک صادر میشود. شما باید پلاکهای قدیمی را باز کنید و به انبار پلاک تحویل دهید. در آنجا اگر خریدار پلاک آزاد داشته باشد، همان را تحویل میگیرد و اگر نداشته باشد، پلاک جدیدی برای او ساخته میشود. پس از نصب پلاک جدید، سند مالکیت (برگ سبز) جدید صادر شده و کار تمام است. کل این پروسه اگر مدارک کامل باشد، خیلی طولانی نخواهد بود.
نکات مهم درمورد فک پلاک ماشین
در مسیر انجام کارهای اداری خودرو، توجه به چند مسئله مهم میتواند از هدر رفتن وقت و انرژی شما جلوگیری کند. یکی از سوالات پرتکرار درباره مدت زمان فک پلاک است. اگر صبح زود مراجعه کنید و مدارک شما و خریدار کامل باشد، معمولا کل پروسه بین ۱ تا ۳ ساعت زمان میبرد. اما در روزهای شلوغ یا در صورت وجود نقص مدارک، ممکن است بیشتر طول بکشد.
مسئله مهم دیگر بحث وکالت است. اگر فروشنده فرصت یا تمایل حضور در مرکز را ندارد، میتواند به خریدار وکالت تعویض پلاک بدهد. در این حالت خریدار به تنهایی مراجعه کرده و کارهای فک پلاک فروشنده و نصب پلاک خودش را انجام میدهد. اما دقت کنید که حتما برای این وکالت "مدت زمان" محدود (مثلا ۱۰ روز) تعیین کنید.
جدول زیر برخی از موارد ضروری که باید قبل از مراجعه چک کنید را نشان میدهد:
مورد بررسی | توضیحات |
خلافی خودرو | بهتر است قبل از مراجعه تسویه شود تا در صف بانک مرکز معطل نشوید. |
عوارض شهرداری | پرداخت عوارض سالیانه خودرو الزامی است. |
احراز سکونت خریدار | خریدار باید مدارکی داشته باشد که محل سکونت او را برای پلاک جدید تایید کند. |
وضعیت پلاک فروشنده | پلاک فک شده تا یک سال در انبار پلیس برای شما نگه داشته میشود. |
به یاد داشته باشید که مفهوم فک پلاک چیست با اسقاط خودرو متفاوت است، هرچند در اسقاط هم پلاک فک میشود، اما در آنجا پلاک برای همیشه از آن خودرو جدا شده و خودرو از رده خارج میشود.
با نصب ردیاب خودرو خیالت از امنیت وسیله نقلیهات راحت میشه و از مزایای مدیریت ناوگان در بهبود بهرهوری ناوگان غافل نشوید.
مدارک فروشنده برای فک پلاک
فروشنده باید با دست پر به مراکز تعویض پلاک برود. نقص حتی یک مدرک کوچک میتواند باعث شود که کارمند باجه کار شما را انجام ندهد و مجبور شوید دوباره نوبت بگیرید. اصلیترین مدرک، سند مالکیت خودرو یا همان برگ سبز است. بدون اصل این برگه، هیچ کاری انجام نمیشود.
لیست کامل مدارک مورد نیاز فروشنده عبارتند از:
- اصل سند مالکیت (برگ سبز)
- اصل کارت ماشین
- اصل شناسنامه و کارت ملی فروشنده
- برگه معاینه فنی معتبر (برای خودروهایی که بیش از ۴ سال از تولیدشان گذشته)
- بیمهنامه شخص ثالث معتبر
- اسناد مربوط به پرداخت مالیات نقل و انتقال (که امروزه معمولا به صورت آنلاین قبل از نوبتدهی یا در مرکز قابل پرداخت است)
اگر فروشنده در مرکز حاضر نمیشود و به خریدار وکالت داده است، اصل وکالتنامه محضری هم باید همراه خریدار باشد. توجه کنید که سند کمپانی (برگه کارخانه) دیگر جزو مدارک اجباری برای تعویض پلاک نیست، اما همراه داشتن آن برای محکمکاری بد نیست. دانستن دقیق مدارک به شما کمک میکند تا بهتر درک کنید فرایند اداری فک پلاک چیست و چقدر قانونمند اجرا میشود.
تفاوت فک پلاک و تعویض پلاک در چیست؟
بسیاری از افراد این دو واژه را به جای هم استفاده میکنند، اما از نظر فنی و حقوقی تفاوت ظریفی دارند. اگر بخواهیم دقیق بگوییم فک پلاک چیست، باید آن را زیرمجموعهای از عملیات تعویض پلاک بدانیم.
فک پلاک:
این اصطلاح دقیقا به مرحله "کندن و جدا کردن" پلاک قدیم اشاره دارد. این بخش از کار مربوط به فروشنده است. یعنی فروشنده با فک پلاک، مسئولیت خود را نسبت به خودرو پایان میدهد. وقتی پلاک فک شد، دیگر پلاکی روی ماشین نیست. این یعنی پایان راه برای فروشنده.
تعویض پلاک:
این واژه به کل فرایند از ابتدا تا انتها گفته میشود که شامل فک پلاک قبلی و "نصب پلاک جدید" است. نصب پلاک جدید مربوط به خریدار است. در واقع تعویض پلاک یعنی جایگزین کردن هویت خریدار به جای هویت فروشنده.
بنابراین وقتی میپرسید فک پلاک چیست، پاسخ این است: لحظه قطع ارتباط حقوقی شما با ماشین. اما تعویض پلاک فرایند کاملی است که خودرو را برای استفاده خریدار آماده میکند. در قانون جدید، تاکید بر این است که پلاک فرد محور است، نه خودرو محور. یعنی پلاک همیشه دنبال راننده میآید و روی خودرو باقی نمیماند.
مشکلات رایج در زمان فک پلاک و راهحل آنها
بزرگترین ترس فروشندگان خودرو این است که خریدار بعد از تحویل گرفتن ماشین، برای تعویض پلاک اقدام نکند. در این شرایط فروشنده با پیامکهای جریمهای روبرو میشود که روح و روان او را به هم میریزد. حتی ممکن است خریدار با پلاک فروشنده جرمی مرتکب شود.
برای حل این معضل راههای قانونی مشخصی وجود دارد. اگر وکالت دادهاید و مهلت آن تمام شده، یا اگر قرار بوده خریدار بیاید و نیامده، مراحل زیر را طی کنید:
۱. توقیف سیستمی پلاک:
مالک پلاک میتواند با مراجعه به پلیس راهور، درخواست توقیف خدمات پلاک را بدهد. این کار باعث میشود خریدار نتواند خدمات دیگری دریافت کند، اما جلوی تردد او را نمیگیرد.
۲. ارسال اظهارنامه قضایی:
قبل از شکایت، باید یک اظهارنامه رسمی برای خریدار بفرستید و به او اخطار دهید که فک پلاک را انجام دهد. این مدرک برای دادگاه لازم است.
۳. دادخواست الزام به فک پلاک:
اگر خریدار توجه نکرد، باید به دفاتر خدمات قضایی بروید و دادخواستی با عنوان "الزام به فک پلاک" تنظیم کنید. دادگاه حکم میدهد و اگر خریدار باز هم نیامد، حکم توقیف فیزیکی خودرو صادر میشود. در این حالت خودرو در هر جای کشور دیده شود، توسط پلیس متوقف و به پارکینگ منتقل میشود تا فک پلاک انجام شود.
در جدول زیر مشکلات و راهکارهای آن خلاصه شده است:
نوع مشکل | راه حل قانونی | نتیجه |
عدم مراجعه خریدار | طرح دعوی الزام به فک پلاک | صدور حکم توقیف خودرو |
جریمههای رانندگی خریدار | ارائه مدارک فروش به اجرائیات | انتقال خلافی به پلاک خریدار (پس از حکم) |
مخدوش بودن شاسی/موتور | مراجعه به حک رهگشا | اخذ مجوز برای حک مجدد شماره |
دانستن اینکه راهکار قانونی در صورت عدم همکاری خریدار برای فک پلاک چیست، به شما قدرت و آرامش میدهد تا از حقوق خود دفاع کنید.
جمع بندی
در این مطلب به طور کامل بررسی کردیم که فک پلاک چیست و چرا یکی از مهمترین مراحل فروش خودرو محسوب میشود. دانستیم که این فرایند خط پایانی بر مسئولیتهای فروشنده و شروع مالکیت قانونی خریدار است. مراحل کار، از نوبتدهی تا نصب پلاک جدید را مرور کردیم و مدارک لازم را برشمردیم. همچنین تاکید کردیم که تفاوت فک پلاک با تعویض پلاک در چیست و اگر خریدار همکاری نکرد، چه اهرمهای قانونی در اختیار دارید. جدی گرفتن این پروسه شما را از رفت و آمدهای طولانی در دادگاهها و پرداخت خلافیهای نکرده نجات میدهد.
طلوع آرین هوشمند، به عنوان معتبرترین ارائه دهنده سختافزارهای ردیابی با برند تلتونیکا در ایران، از اینکه تا انتهای این مقاله همراه ما بودید صمیمانه سپاسگزاری میکند و امیدوار است این مطالب برای شما مفید واقع شود.
بیشتر بدانید: انتقال سند خودرو بدون حضور مالک
سوالات متداول
- آیا فروشنده میتواند بدون حضور خریدار فک پلاک را انجام دهد؟
خیر، حضور خریدار یا نماینده قانونی او برای تحویل پلاک جدید الزامی است. اما اگر خریدار همکاری نکند، فروشنده میتواند با حکم دادگاه به تنهایی برای فک پلاک مراجعه کند (پس از توقیف خودرو).
- هزینه فک پلاک بر عهده کیست؟
معمولا هزینههای مربوط به مرکز تعویض پلاک (هزینه پلاک و پست) بر عهده خریدار است و هزینه خلافی و عوارض شهرداری و مالیات نقل و انتقال با فروشنده است.
- مدت زمان اعتبار پلاک فک شده چقدر است؟
پلاک فک شده شما تا یک سال در انبار پلاک مرکز نگهداری میشود. اگر در این مدت خودروی جدیدی بخرید، همان پلاک روی آن نصب میشود. بعد از یک سال، پلاک قیچی و ذوب میشود.
- آیا فک پلاک به صورت اینترنتی انجام میشود؟
خیر، در حال حاضر فقط نوبتدهی و پرداخت برخی عوارض به صورت اینترنتی است. فرایند بازدید خودرو و تحویل پلاک باید حتما به صورت حضوری انجام شود.
- اگر خریدار پلاک را عوض نکند چه اتفاقی میافتد؟
تمام تخلفات رانندگی، نمره منفی و حتی جرایم کیفری صورت گرفته با خودرو به نام صاحب پلاک (فروشنده) ثبت میشود و او باید در مراجع قضایی پاسخگو باشد.
- تکلیف خلافیهایی که خریدار با پلاک فروشنده انجام داده چیست؟
اگر وکالت داده بودید و خریدار در مهلت مقرر پلاک را عوض نکرده، باید تمام خلافیهای ثبت شده در آن بازه زمانی را خودش پرداخت کند. در صورت امتناع، میتوانید شکایت کنید.