انتقال سند خودرو بدون حضور مالک
خرید خودرو همیشه شیرین است، اما گاهی اوقات نبودن فروشنده در لحظه آخر میتواند همه چیز را خراب کند. تصور کنید پول را پرداخت کردهاید، اما صاحب پلاک به هر دلیلی (سفر، بیماری، یا حتی لجبازی) برای امضا نمیآید. اینجاست که خریدار میماند و یک ماشین که سندش هنوز به نام دیگری است. انتقال سند خودرو بدون حضور مالک یکی از آن موضوعاتی است که اگر راه و چاهش را ندانید، ممکن است ماهها شما را درگیر دادگاه و مراجع قضایی کند.
اما خبر خوب این است که قانون برای این وضعیت بنبست نساخته است. اگر فروشنده در دسترس نیست، راههایی وجود دارد که بتوانید بدون نیاز به حضور فیزیکی او، کار را تمام کنید. اصلیترین راهکار در شرایط عادی، داشتن یک وکالتنامه معتبر است. اما اگر وکالت نداشته باشیم چه؟ یا اگر وکالت داشته باشیم اما ناقص باشد تکلیف چیست؟
چه انواع وکالتی برای انتقال سند معتبرند؟ (وکالت تعویض پلاک، فروش، کاری)
وقتی حرف از نبودن مالک میشود، اولین و بهترین ابزار «وکالتنامه» است. اما هر برگه کاغذمهر شدهای کار شما را راه نمیاندازد. بسیار پیش آمده که خریدار با خوشحالی یک وکالت دستش گرفته و به مرکز تعویض پلاک رفته، اما آنجا متوجه شده که وکالتش اصلا اجازه انتقال قطعی را نمیدهد. برای انتقال سند خودرو بدون حضور مالک، باید تفاوت سه نوع وکالت اصلی را بدانید تا سرتان کلاه نرود.
اولین نوع، «وکالت کاری» یا همان وکالت تعویض پلاک است. این نوع وکالت فقط و فقط به شما اجازه میدهد که به مراکز تعویض پلاک مراجعه کنید، پلاک فروشنده را فک کنید و پلاک خودتان را نصب کنید. تمام! با این وکالت نمیتوانید خودرو را در دفترخانه به نام خودتان بزنید یا آن را به شخص دیگری بفروشید. این وکالت برای کسانی خوب است که بلافاصله میخواهند کار تعویض پلاک را انجام دهند و نیاز به ثبت دفترخانهای ندارند.
با کمک ردیاب خودرو همیشه بدون ماشینت کجاست همین حالا برای کسب اطلاعات کلیک کنید.
نوع دوم، «وکالت فروش» است که قدرت بیشتری دارد. در این نوع وکالت، فروشنده به شما اختیار میدهد که علاوه بر تعویض پلاک، کارهای مربوط به انتقال قطعی سند در دفترخانه را هم انجام دهید. اگر قصد دارید انتقال سند خودرو بدون حضور مالک را به طور کامل (هم پلیس راهور و هم دفترخانه) انجام دهید، حتما باید این نوع وکالت را داشته باشید.
سومین مورد که کمتر رایج است اما باید بشناسید، وکالت تامالاختیار است که البته معمولا برای یک خودرو خاص داده نمیشود و ریسک بالایی برای فروشنده دارد توصیه میشود همیشه در متن وکالتنامه، دقیق چک کنید که حق «توکیل به غیر» (یعنی شما بتوانید به کس دیگری وکالت دهید) و حق «انتقال قطعی» ذکر شده باشد. جدول زیر تفاوت اینها را برایتان روشن میکند:
نوع وکالت | امکان تعویض پلاک | امکان انتقال قطعی در دفترخانه | مناسب برای |
وکالت کاری (تعویض پلاک) | بله | خیر | کسانی که فقط برگ سبز به نامشان کافی است |
وکالت فروش (قطعی) | بله | بله | کسانی که میخواهند سند محضری هم بگیرند |
وکالت تامالاختیار | بله | بله | موارد خاص خانوادگی یا شرکتی |
مدارک لازم برای انجام انتقال سند نیابتی در دفترخانه
حالا که نوع وکالت را شناختیم، فرض کنیم شما وکالت فروش دارید و میخواهید کار را در دفترخانه تمام کنید. انتقال سند خودرو در دفترخانه بدون مالک نیازمند دقت زیادی در جمعآوری مدارک است. دفترخانهها در این مورد بسیار سختگیر هستند، چون مالک اصلی حضور ندارد تا هویتش تایید شود و همه چیز بر پایه اسناد کاغذی پیش میرود. کوچکترین کسری مدرک باعث میشود کارمند دفترخانه کار را متوقف کند.
اولین و مهمترین مدرک، همان اصل وکالتنامهای است که در دفترخانه قبلی تنظیم شده. حواستان باشد که این وکالتنامه باید دارای تاریخ اعتبار باشد. اگر حتی یک روز از تاریخ آن گذشته باشد، هیچ ارزشی ندارد. همچنین اصل کارت ملی و شناسنامه شما (به عنوان وکیل و خریدار) باید همراهتان باشد.
مدرک بعدی، «برگ سبز جدید» است. یعنی شما باید قبل از مراجعه به دفترخانه، به مرکز تعویض پلاک رفته باشید و برگ سبز را به نام خودتان (خریدار) گرفته باشید. بدون برگ سبز جدید که پلاک روی آن ثبت شده، امکان تنظیم سند قطعی وجود ندارد. همچنین تاییدیههای نقل و انتقال و مفاصا حساب عوارض شهرداری هم باید ضمیمه پرونده شود.
لیست کامل مدارکی که برای انتقال سند خودرو بدون حضور مالک در دفترخانه باید روی میز بگذارید، به شرح زیر است:
- اصل وکالتنامه معتبر (بدون خط خوردگی و دارای اعتبار زمانی).
- اصل برگ سبز جدید خودرو (صادره از پلیس راهور به نام خریدار).
- تاییدیه نقل و انتقال خودرو (که معمولا در سیستمهای جدید به صورت سیستمی چک میشود اما داشتن نسخهای از آن بد نیست).
- اصل مدارک شناسایی خریدار (کارت ملی و شناسنامه).
- بیمهنامه شخص ثالث معتبر.
- کارت سوخت خودرو (در صورت وجود و درخواست دفترخانه).
- مفاصا حساب عوارض شهرداری (که معمولا بر عهده فروشنده بوده اما الان شما به عنوان وکیل باید پرداخت کرده باشید).
بهرهوری بالا در انتظار کسانی است که از مدیریت ناوگان حمل و نقل استفاده میکنند.
مراحل اداری: از تعویض پلاک تا ثبت انتقال در دفتر اسناد رسمی
وقتی فروشنده نیست، بار تمام مراحل اداری روی دوش شماست. نترسید، اگر نقشهراه را داشته باشید، کار سختی نیست. فرآیند انتقال سند خودرو بدون حضور مالک در واقع دو مرحله اصلی دارد: اول بخش پلیسی و تعویض پلاک، و دوم بخش محضری (اگر مایل به انجام آن باشید). بیایید مسیر را با هم طی کنیم.
در گام اول، شما باید نوبت اینترنتی برای مرکز تعویض پلاک بگیرید. در روز موعود، با در دست داشتن وکالتنامه و خودرو به مرکز مراجعه میکنید. در اینجا شما در واقع دو نقش دارید: هم نقش فروشنده (به وکالت از او) و هم نقش خریدار (که خودتان هستید). افسر کارشناس ابتدا اصالت خودرو (موتور و شاسی) را چک میکند. سپس شما به باجه مربوطه میروید و مدارک وکالت را ارائه میدهید. نکته بسیار مهم در نحوه تعویض پلاک بدون حضور فروشنده این است که متصدی باجه، اعتبار وکالتنامه را از سامانه ثبت اسناد استعلام میگیرد. اگر سیستم قطع باشد یا وکالت مشکلی داشته باشد، کار همانجا قفل میشود.
پس از تایید وکالت، پلاکهای قدیمی فک شده و پلاک جدید به نام شما صادر میشود. در اینجا برگ سبز جدید صادر میشود که سند مالکیت پلاک است. برای خیلی از افراد، کار همینجا تمام است چون طبق قانون جدید، برگ سبز سند رسمی محسوب میشود. اما اگر به هر دلیلی (مثل محکمکاری یا شرایط خاص معامله) میخواهید سند قطعی در دفترخانه هم بزنید، باید وارد مرحله دوم شوید.
در مرحله دوم، با همان وکالتنامه (اگر وکالت فروش باشد) به دفتر اسناد رسمی میروید. در اینجا بنچاق قبلی ماشین و برگ سبز جدید را میدهید. دفترخانه استعلامهای نهایی را میگیرد و سند قطعی غیرمنقول را تنظیم میکند. در این سند نوشته میشود که شما به وکالت از طرف فروشنده، خودرو را به خودتان منتقل کردید. هزینه انتقال سند خودرو بدون حضور مالک در این مرحله شامل هزینه ثبت و مالیات است که باید پرداخت شود.
بیشتر بدانید: نحوه پرداخت پول در معاملات خودرو
ریسکها و نکات امنیتی برای خریدار و فروشنده هنگام انتقال با وکالت
انجام معامله وکالتی، راه را باز میکند اما مثل راه رفتن روی لبه تیغ است. همیشه توصیه میشود تا جایی که میتوانید سعی کنید مالک را پای سند بیاورید، اما اگر نشد و مجبور به انتقال سند خودرو بدون حضور مالک شدید، باید چهارچشمی مراقب خطرات باشید. بزرگترین ریسک در این روش، مساله «زمان» و «مرگ» است.
وکالتنامهها، حتی اگر بلاعزل باشند، با فوت یا جنون هر یک از طرفین (چه خریدار و چه فروشنده) باطل میشوند. تصور کنید شما پول ماشین را تمام و کمال دادهاید و فقط یک کاغذ وکالت دستتان است. اگر خدای نکرده فردا روزی فروشنده فوت کند، آن وکالتنامه دیگر هیچ اعتباری ندارد و شما باید با ورثه او طرف شوید! ورثهای که ممکن است اصلا زیر بار نروند که ماشین فروخته شده است. این بزرگترین کابوس در خرید وکالتی است.
مساله بعدی، توقیف اموال است. تا زمانی که سند یا پلاک به نام فروشنده است، اگر او بدهی بالا بیاورد یا چک برگشتی داشته باشد و اموالش توقیف شود، خودروی زیر پای شما هم ممکن است توقیف شود. چون در سیستم قضایی، مالک هنوز اوست. وکالتنامه مانع توقیف پلاک توسط طلبکاران فروشنده نمیشود.
برای کاهش این خطرات در پروسه انتقال سند خودرو بدون حضور مالک، چند توصیه جدی دارم:
۱. مدت اعتبار وکالت را کوتاه نگیرید، اما کار را هم عقب نیندازید. سعی کنید در کمتر از ۴۸ ساعت تعویض پلاک را انجام دهید.
۲. حتما در مبایعهنامه ذکر کنید که خودرو به صورت وکالتی منتقل شده و حق هرگونه ادعای بعدی از فروشنده سلب شده است.
۳. قبل از گرفتن وکالت، حتما وضعیت ممنوعالمامله بودن فروشنده را چک کنید.
ریسک موجود | راه حل پیشنهادی |
فوت فروشنده و باطل شدن وکالت | انجام سریع تعویض پلاک در کمترین زمان ممکن |
توقیف پلاک توسط طلبکاران فروشنده | استعلام قضایی قبل از پرداخت کامل پول |
پایان اعتبار زمانی وکالت | تنظیم وکالت با مدت طولانیتر یا بدون محدودیت زمانی |
ادعای فروشنده مبنی بر عدم دریافت وجه | داشتن مبایعهنامه کتبی و فیشهای واریزی معتبر |
جمع بندی
انتقال سند خودرو بدون حضور مالک، اگرچه یک راهکار قانونی و کارگشا برای زمانهایی است که دسترسی به فروشنده نداریم، اما ظرافتهای خاص خودش را دارد. از انتخاب نوع درست وکالتنامه گرفته تا طی کردن نحوه تعویض پلاک بدون حضور فروشنده و ثبت نهایی، همه باید با دقت انجام شود. فراموش نکنید که وکالتنامه سند مالکیت نیست و فقط یک اجازه برای انجام کار است. پس هرگز به داشتن وکالت اکتفا نکنید و در سریعترین زمان ممکن، کار را به نام خودتان تمام کنید تا سرمایهتان به خطر نیفتد.
طلوع آرین هوشمند، به عنوان معتبرترین ارائه دهنده سخت افزارهای ردیابی با برند تلتونیکا در ایران، همواره در تلاش است تا علاوه بر تامین امنیت فیزیکی خودروی شما با بهترین ردیابها، آگاهی شما را در زمینه مسائل حقوقی و مالکیتی خودرو نیز افزایش دهد. امنیت خودروی شما، تخصص ماست.
سوالات متداول
- آیا با فوت فروشنده، وکالت تعویض پلاک باطل میشود؟
بله، متاسفانه طبق قانون با فوت یا جنون هر یک از طرفین، وکالتنامه (حتی اگر بلاعزل باشد) فاقد اعتبار میشود و باید از طریق انحصار وراثت پیگیری کنید.
- برای انتقال سند خودرو بدون حضور مالک به چه مدرکی نیاز داریم؟
اصلیترین مدرک، وکالتنامه محضری معتبر (فروش یا کاری) است. علاوه بر آن، مدارک شناسایی وکیل، برگ سبز خودرو و مدارک احراز سکونت خریدار نیز لازم است.
- آیا میتوان بدون وکالتنامه و بدون حضور مالک سند زد؟
خیر، مگر اینکه از طریق مراجع قضایی اقدام کنید و دادخواست «الزام به تنظیم سند» بدهید که پروسهای زمانبر است و نیاز به حکم دادگاه دارد.
- هزینه انتقال سند خودرو بدون حضور مالک با چه کسی است؟
معمولا هزینه وکالت با فروشنده است (چون او نتوانسته بیاید)، اما هزینه تعویض پلاک و ثبت سند قطعی طبق عرف یا توافق طرفین تقسیم میشود.
- آیا برگ سبز برای مالکیت کافی است یا حتما باید به دفترخانه برویم؟
در حال حاضر برگ سبز صادره از پلیس راهور به عنوان سند رسمی مالکیت خودرو شناخته میشود و از نظر قانونی نیازی به مراجعه به دفترخانه نیست، مگر توافق خاصی باشد.
- اگر مهلت وکالتنامه تمام شود چه باید کرد؟
اگر مهلت تمام شود، وکالتنامه دیگر هیچ اعتباری ندارد و هیچ کاری نمیتوان با آن انجام داد. باید مجددا فروشنده را پیدا کنید و وکالت جدید بگیرید.