گم شدن حیوان خانگی، یکی از نگرانی‌های همیشگی صاحبان آنها است. بسیاری به فکر استفاده از ردیاب می‌افتند، اما آیا امکان ساخت ردیاب حیوانات در خانه وجود دارد؟ این کار، گرچه نیازمند آشنایی با الکترونیک است، اما غیرممکن نیست. در این مطلب، ما قطعات اصلی، نحوه ساخت ردیاب حیوانات، و موارد مهمی که باید برای امنیت حیوان در نظر بگیرید را بررسی می‌کنیم. این یک پروژه فنی برای علاقه‌مندان است که نشان می‌دهد آموزش ساخت GPS حیوانات چگونه کار می‌کند.

 

مراحل ساخت ردیاب حیوانات

برای شروع پروژه ساخت ردیاب حیوانات، ابتدا باید قطعات الکترونیکی مورد نیاز را بشناسیم. این پروژه بر سه بخش اساسی استوار است: مغز پردازشگر، ماژول ارتباطی و منبع تغذیه. انتخاب اشتباه هر یک از این قطعات می‌تواند کل پروژه را با مشکل مواجه کند، بنابراین هماهنگی آنها بسیار مهم است.

اولین و مهم‌ترین بخش، برد پردازشگر است. ما برای این پروژه از برد آردوینو (Arduino) استفاده می‌کنیم. آردوینو به عنوان مغز دستگاه عمل می‌کند؛ اطلاعات را از ماژول GPS دریافت کرده و تصمیم می‌گیرد که چه زمانی و چگونه آنها را ارسال کند. انعطاف‌پذیری آردوینو برای پروژه‌های شخصی بسیار مناسب است.

بخش دوم، ماژول ارتباطی است. ما به ماژولی نیاز داریم که هم قابلیت دریافت سیگنال‌های GPS از ماهواره‌ها را داشته باشد و هم بتواند آن اطلاعات را از طریق شبکه موبایل (GSM) ارسال کند. ماژول SIM808 یک انتخاب رایج است زیرا هر دو قابلیت GPS و GSM (برای ارسال پیامک یا اتصال به اینترنت) را در یک بسته ارائه می‌دهد. برنامه ریزی و کار با این ماژول نیازمند دقت است.

بخش سوم، منبع تغذیه یا باتری است. برای ردیاب حیوانات، این بخش اهمیت ویژه‌ای دارد. ما باید از باتری لیتیوم پلیمر (Li-Po) استفاده کنیم. چرا این نوع باتری؟ چون نسبت به وزنی که دارند، انرژی زیادی ذخیره می‌کنند. دستگاه باید تا حد امکان سبک باشد تا حیوان را اذیت نکند.

پس از تهیه قطعات، نوبت به اتصال آنها می‌رسد. این مرحله حساس است. باید پین‌های ماژول SIM808 را به درستی به برد آردوینو متصل کنیم. به طور خلاصه، پین‌های TX و RX ماژول (برای ارسال و دریافت داده) به پین‌های دیجیتال آردوینو (مثلا ۱۰ و ۱۱) و پین‌های VCC و GND به منبع تغذیه آردوینو وصل می‌شوند. باتری نیز باید به پین‌های VCC و GND اصلی متصل گردد.

مراحل ساخت ردیاب حیوانات

تنظیمات نرم افزاری و تست ردیاب

پس از اینکه اتصالات سخت‌افزاری کامل شد، دستگاه ما هنوز یک جسم بی‌جان است. برای اینکه ردیاب شروع به کار کند، باید آن را برنامه‌ریزی کنیم. اینجاست که برد آردوینو وارد عمل می‌شود. ما باید کدی را روی آردوینو بارگذاری کنیم که به ماژول SIM808 دستور بدهد موقعیت GPS را پیدا کرده و آن را برای ما ارسال کند.

اساس کار با ماژول SIM808 از طریق «دستورات AT» (AT Commands) است. اینها دستورات متنی ساده‌ای هستند که آردوینو به ماژول ارسال می‌کند تا وظایف مختلفی را انجام دهد. برای مثال، ما حداقل به چند دستور اصلی نیاز داریم:

  • AT+CGNSPWR=1
    • این دستور، بخش GPS ماژول را روشن می‌کند.
  • AT+CGNSINF
    • پس از روشن شدن، این دستور اطلاعات موقعیت جغرافیایی (طول و عرض جغرافیایی) را از GPS درخواست می‌کند.
  • AT+CMGF=1
    • این دستور حالت ارسال پیامک را روی حالت متنی (Text Mode) تنظیم می‌کند.
  • AT+CMGS="<phone number>"
    • این دستور اطلاعات موقعیت دریافت شده را در قالب یک پیامک به شماره تلفن شما ارسالپیامک می‌کند.

کد آردوینو باید طوری نوشته شود که ابتدا GPS را روشن کند، چند لحظه برای پیدا کردن ماهواره‌ها صبر کند، سپس موقعیت را بخواند و در نهایت آن را پیامک کند.

اما آیا این بهترین روش است؟ ردیاب‌های تجاری امروزی موقعیت را روی نقشه و در یک اپلیکیشن نشان می‌دهند. در پروژه خانگی، ارسال پیامک ساده‌ترین راه است. اگر بخواهیم موقعیت را روی نقشه ببینیم، باید کد آردوینو را طوری تغییر دهیم که اطلاعات GPS را به جای پیامک، از طریق اینترنت سیم‌کارت (GPRS) به یک سرور اینترنتی ارسال کند. این کار بسیار پیشرفته‌تر است و نیازمند دانش برنامه‌نویسی سرور است. همچنین در ردیاب‌های حرفه‌ای، قابلیت «تعیین محدوده امن» (Geofencing) وجود دارد که در مدل‌های خانگی به سادگی قابل پیاده‌سازی نیست.

تنظیمات نرم افزاری و تست ردیاب

نکات ایمنی و مراقبت از ردیاب حیوانات

این مهم‌ترین بخش در ساخت ردیاب حیوانات است. باید یک هشدار جدی بدهیم: ردیاب‌هایی که در خانه ساخته می‌شوند، اغلب برای استفاده واقعی روی حیوانات مناسب نیستند. این پروژه‌ها بیشتر جنبه آموزشی و تفریحی دارند. چرا؟ چون یک ردیاب حیوان، فقط الکترونیک نیست؛ بلکه باید ویژگی‌های فیزیکی خاصی داشته باشد تا به حیوان آسیب نرساند و خودش نیز سالم بماند.

چالش اصلی در ساخت ردیاب حیوانات خانگی، ساخت یک «بدنه» یا «محفظه» مناسب است. این بدنه باید چندین ویژگی حیاتی داشته باشد که دستیابی به آنها در خانه دشوار است. اول از همه، دستگاه باید ضد آب باشد. حیوان شما ممکن است زیر باران بدود، در چمن خیس بازی کند یا حتی سر خود را در ظرف آب فرو ببرد. یک قطره آب کافی است تا برد آردوینو یا باتری را از کار بیندازد.

مورد دوم، مقاومت در برابر گرد و غبار است. حیوانات در محیط‌های خاکی بازی می‌کنند و گرد و غبار می‌تواند به اتصالات آسیب بزند. سوم، مقاومت در برابر ضربه است. ردیاب به قلاده حیوان وصل است و مدام به اطراف برخورد می‌کند.

اما مهم‌تر از همه، وزن و اندازه است. ردیاب‌های تجاری کوچک وزنی حدود ۳۰ تا ۵۰ گرم دارند. پروژه‌ای که با آردوینو و ماژول SIM808 ساخته می‌شود، به سادگی از این وزن فراتر می‌رود. وزن زیاد، به خصوص برای گربه‌ها یا سگ‌های کوچک، آزاردهنده است و می‌تواند به گردن حیوان آسیب بزند. وزنکم در این پروژه یک اولویت است. بنابراین، اگر قصدتان فقط یک پروژه الکترونیکی است، ادامه دهید؛ اما اگر به فکر ردیابی مطمئن حیوان خود هستید، به گزینه‌های تجاری نگاه کنید.

همین حالا وارد سامانه نظارت و مدیریت ناوگان حمل و نقل شوید و ناوگان خود را کنترل کنید.

بهترین GPS برای ردیاب حیوانات کدام است؟

در پروژه که بررسی کردیم، از ماژول SIM808 استفاده شد. اما آیا این «بهترین» انتخاب است؟ پاسخ به این سوال بستگی به تعریف ما از «بهترین» دارد. SIM808 یک ماژول ترکیبی (GPS+GSM) است که کار را برای پروژه‌های اولیه ساده می‌کند، زیرا نیازی به خرید دو ماژول جداگانه ندارید.

اما در دنیای ردیاب‌های مخصوص حیوانات، معیارها متفاوت است. مهم‌ترین معیار، مصرف باتری و اندازه است. ماژول‌های GPS حرفه‌ای که در ردیاب‌های تجاری استفاده می‌شوند، طوری بهینه شده‌اند که با کمترین انرژی کار کنند تا باتری دستگاه روزها یا حتی هفته‌ها دوام بیاورد.

مورد دوم «برد قوی» یا همان حساسیت آنتن GPS است. ردیاب حیوان باید بتواند در مکان‌هایی که سیگنال ضعیف است (مثلا کوچه‌های باریک یا زیر درختان) نیز موقعیت را ثبت کند. آموزش ساخت GPS حیوانات به ما نشان می‌دهد که انتخاب آنتن GPS مناسب، به اندازه خود ماژول اهمیت دارد.

بنابراین، برای یک پروژه خانگی، ماژول‌هایی مانند SIM808 یا ماژول‌های سری U-Blox گزینه‌های خوبی برای شروع هستند. اما «بهترین» GPS برای ردیاب واقعی حیوانات، ماژولی است که کمترین مصرف انرژی و کوچک‌ترین ابعاد ممکن را داشته باشد، چیزی که معمولا در قطعات تجاری و تخصصی یافت می‌شود.

جمع بندی

در این مطلب، ما با قطعات و مراحل اصلی ساخت ردیاب حیوانات آشنا شدیم. دیدیم که با استفاده از یک برد آردوینو، ماژول SIM808 و باتری لیتیوم پلیمر، میتواند یک ردیاب ساده مبتنی بر پیامک ساخت.

با این حال، باید صادق باشیم. ساخت ردیاب حیوانات در خانه، یک پروژه سرگرم‌کننده و آموزشی در زمینه الکترونیک است، اما هرگز نمی‌تواند جایگزین یک دستگاه ردیاب تجاری شود. همانطور که اشاره شد، موارد ایمنی مانند ضد آب بودن، وزن سبک (۳۰ تا ۵۰ گرم) و مقاومت در برابر ضربه، چالش‌هایی هستند که در خانه به سختی قابلاستفاده هستند. سپردن امنیت حیوان خانگی به یک دستگاه دست‌ساز که هر لحظه ممکن است به دلیل رطوبت یا ضربه از کار بیفتد، انتخاب مطمئنی نیست.

مجموعه طلوع آرین هوشمند صمیمانه از همراهی شما تا پایان این مقاله سپاسگزار است. به عنوان معتبرترین ارائه دهنده سخت افزارهای ردیابی با برند تلتونیکا در ایران، ما اهمیت یک ردیابی دقیق و مطمئن را عمیقا درک می‌کنیم و همواره آماده ارائه بهترین راهکارها به شما هستیم.

سوالات متداول

  1. وزن مناسب برای ردیاب حیوانات چقدر باید باشد؟

وزن ایده‌آل برای ردیاب‌های تجاری کوچک حدود ۳۰ تا ۵۰ گرم است. وزن بیشتر از این، به خصوص برای حیوانات کوچک‌تر مانند گربه‌ها، می‌تواند آزاردهنده و حتی خطرناک باشد.

  1. آیا ردیاب خانگی که می‌سازیم قابل اعتماد است؟

خیر. ردیاب‌های خانگی بیشتر جنبه آموزشی دارند. به دلیل نداشتن بدنه مقاوم، ضد آب و ضد ضربه، احتمال خرابی آنها بسیار بالا است و نباید برای امنیت حیوان به آنها تکیه کرد.

  1. آیا ردیاب حیوانات حتما باید ضد آب باشد؟

بله. حیوانات به طور مداوم در معرض رطوبت، باران، چمن خیس یا حتی ظرف آب خود هستند. اگر ردیاب ضد آب نباشد، به سرعت آسیب می‌بیند و از کار می‌افتد.